18 Mayıs tarihinde mecliste, CHP hakkında Tahkikat Komisyonu kurulması ve Komisyonun görevine başlaması üzerine, Ankara ve İstanbul'da örgütlenen öğrenci eylemleri bahane edilerek seçilmiş meşru hükümete karşı askeri darbe yapıldı.

27 Mayıs 1960'da, başkanlığı sonradan emekli Orgeneral Cemal Gürsel'e verilen ve Milli Birlik Komitesi adı altında toplanan bir grup genç subay tarafından, Ankara ve İstanbul'daki bazı önemli yerler ele geçirildi ve Türk Silahlı Kuvvetleri adına yönetime doğrudan el koyulduğu açıklandı.

Darbeden bir kaç gün önce İnönü, "ihtilal meşru bir haktır, sizi ben bile kurtaramam" sözleri ile darbeyi ve darbeci grubu desteklediğini zaten açıklamıştı.

Celâl Bayar ve Adnan Menderes, yargılanmak üzere Yassıada'ya götürüldü.

27 Mayıs Darbesini yapanlar, 12 Haziran 1960 günü, geçiş dönemini düzenleyen bir nevi "geçici anayasa" niteliğinde olan 1 sayılı Kanunu yayınladılar. Bu Kanun ile Millî Birlik Komitesi resmiyet kazandı.

Komite, Orgeneral Cemal Gürsel başkanlığında ve 37 subaydan oluşuyordu ve "Türk milleti adına hakimiyet hakkını kullanıyordu", Türkiye Büyük Millet Meclisinin yetkilerine sahipti.

Millî Birlik Komitesinin 14 üyesi 13 Kasım 1960 tarihinde tasfiye edildi. Bir üye ise kendiliğinden istifa etti.

Mali ve Senegal bağımsızlığını ilan etti.

Madagaskar, Fransa'dan bağımsızlığını kazandı.

Ruhsatsız silah taşıyanlara ilişkin af.

27 Mayısçıların affı. Hürriyet Mücadelesi Uğrunda İşlenen Bazı Suçların Affına Dair Geçici Kanun.

Belçika Kongosu, Belçika'dan bağımsızlığını kazandı.

Somali bağımsızlığını ilan etti.

Hawai'nin 50. Eyalet olarak Amerika Birleşik Devletleri'ne katılmasından sonra ABD'nin 50 yıldızlı bugünkü resmi bayrağı Philadelphia, Pennsylvania'da yurttaşlara tanıtıldı. 49. yıldızlı bayrak daha 10 ay önce kabul edilmişti.

Said Nursi’nin mezarı açıldı, naaşı Barla, Isparta civarında bilinmeyen bir yere gömüldü.

27 Mayıs Darbesinin ardından, Ordudan, mevcut subayların yarısından fazlası olan, 235 general ve 4171 subay emekliye sevk edildi. Buna gerekçe olarak subayların gençleştirilmesi, rütbe enflasyonunun önlenmesi, kadro fazlalığının giderilmesi ve orduda rütbe sıralamasının yeniden kurulması gösterildi.

Emekliye sevkedilen subaylar kısa sürede örgütlenerek orduya geri dönmek için Emekli İnkılap Subayları adında bir dernek kurdular ve bu çerçevede faaliyette bulundular. Ancak bu dernek Eylül 1961 tarihinde askeri yönetim tarafından kapatıldı.

Kitlesel biçimde emekliye ayrılacak subayların mağdur olmasını önlemek amacıyla da, emekli olacak subaylara muvazzaflık aylıklarının eskiden olduğu gibi yüzde ellisi değil, yüzde yetmişi oranında emekli aylığı bağlanacaktı.

Yeni uygulamanın doğuracağı mali yükü karşılamak için 25 Temmuz'da ivedilikle Ankara'ya davet edilen NATO başkomutanı General Norstad, ABD'nin bu konuda 12 milyon dolarlık yardım yapacağına ilişkin güvence verdi.

Bu tasfiyelerin gerçekte nedeni; NATO kontrolünde olan Milli Birlik Komitesine tam olarak bağlı bir Ordu tesis etmekti. Diğer bir taraftan da, Atatürk'ün sağlığında görevde olan tüm kadrolar emekli edilmiş oldu.

Daha sonra Adalet Partisi hükümetleri döneminde çıkartılan bir yasayla emekli inkılap subaylarının, emsalleri muvazzaf subayların rütbelerine intibakları yapıldı ve özlük haklarından doğan alacakları kendilerine ödendi.

Burkina Faso, (eski adıyla Yukarı Volta), Fransa'dan bağımsızlığını ilan etti.

Küba Devrimi: ABD ambargosuna misilleme olarak, ülkedeki tüm Amerikan ve yabancı mülkiyet millileştirildi.

Fildişi Sahili bağımsızlığını ilan etti.

Çad bağımsızlığını ilan etti.

İlk Amerikan haberleşme uydusu Echo 1 fırlatıldı.

Orta Afrika Cumhuriyeti, Fransa'dan bağımsızlığını ilan etti.

Millî korunma suçları affı.

27 Mayıs 1960'ta gerçekleştirilen askerî darbe sonrasında 26 Ekim 1960'ta genel af yasası çıkarıldı. Yasayla, kusurdan doğan suçlarla üst sınırı beş yılı geçmeyen hürriyeti bağlayıcı cezalar hakkında takibat yapılmaması hükmü getirildi; beş yıldan fazla olan cezaların üçte biri indirildi ancak bu sürenin beş yıldan aşağı olamayacağı hükme bağlandı. Bu af yasasında, "devlet aleyhine, ırza yönelik ve Atatürk aleyhine işlenen suçlar" gibi bazı suçlara verilen cezalar af kapsamı dışında bırakıldı.

Milli Birlik Komitesi içerisinden 14 üyenin vazifesine son verildiği duyurulmuştur. Cemal Gürsel, 13 Kasım 1960 günü MBK içerisinden 14 üyenin, komiteden "affedilmelerinin" mucip sebeplerini şu cümlelerle açıklamıştır:

"Arkadaşlar, komite arkadaşlarımızın hepsi feragat sahibi, hepsi fevkalade çalışkan...fakat zaman zaman o kadar birbirinden ayrı fikirler, uzlaşmaz kanaatler ortaya çıkıyor ki, bir meseleyi halletmekten ziyade, bir meydan muharebesini kazanmak şekline giriyordu... Biz çatlaklığa meydan vermeden işi düzeltmek ve hatta hatta görünüşü kurtarmak adına gayri samimi beyanlar vermek mecburiyetinde kaldık... Fakat, son onbeş yirmi gün içinde hal öyle bir manzara ve mahiyet aldı ki komiteden sağlam karar çıkmak şöyle dursun, vatandaş efkarında şüpheler, ıstıraplar ve hatta endişeler başladı... Tabii, bütün memleket çocukları da, münevverleri de bizim kadar vatanperver oldukları için bu gidişin tehlikelerini görmeye ve ıstıraplarını duymaya başlamıştı. Ben, bütün dünyaya ve milletime karşı üzerime aldığım vazifenin mahiyetini ve icaplarını ciddi surette düşünmek mecburiyetindeydim... Bütün bu düşünüş ve görüşler çerçevesi içerisinde, yolumuzu aydınlatmak ve bu aydınlığı temin edecek kararları vermek durumunda idik. Öyle yaptık.."

13 Kasım harekâtının askeri anlamda lideri Cemal Madanoğlu olmuştur.
İngiliz belgelerinde, tasfiye edilen isimlerin ortak noktasının "CHP düşmanı olmaları" ve İnönü'nün Gürsel'i bu hamleyi gerçekleştirmesi yönünde teşvik ettiği noktasında doğrulanmayan raporların bulunduğu beyan edilmektedir.

Mürted Hava Üssünde bir süre nezaret altında kalan 14 subayın, yurtdışı tayinleri kararlaştırılmıştır. Karara göre;
Alparslan Türkeş Yeni Delhi'ye,
Orhan Kabibay Ottowa'ya,
Münir KöseoğluStockholm'a,
Orhan Erkanlı Mexico City'ye,
Mustafa Kaplan Lizbon'a,
Muzaffer Karan Oslo'ya,
Şefik Soyuyüce Kopenhag'a,
Fazıl Akkoyunlu Kabil'e,
Rıfat Baykal Tel Aviv'e,
Dündar Taşer Rabat'a,
Numan Esin Madrid'e,
İrfan Solmazer Lahey'e,
Muzaffer Özdağ Tokyo'ya ve
Ahmet Er Trablus'a tayin edilmiştir.

Genel affa ek kanun.

Kurucu Meclis, Millî Birlik Komitesi ve Temsilciler Meclisinden oluşuyordu.

Millî Birlik Komitesinin üyesi sayısı 23'e inmişti.

Temsilciler Meclisi için şu kurum ve örgütler temsilci gönderecekti:
• Devlet Başkanı 10,
• Millî Birlik Komitesi 18,
• İller 75,
• CHP 49,
• CKMP 25,
• Barolar 6,
• Basın 12,
• Eski Muhripler Birliği 2,
• Esnaf kuruluşları 6,
• Gençlik 1,
• İşçi sendikaları 6,
• Odalar 10,
• Öğretmen kuruluşları 6,
• Tarım kuruluşları 6,
• Üniversiteler 12,
• Yargı organları 12.

Bu seçimlerde haliyle genel oy ilkesi uygulanmıyordu. Ayrıca "faaliyetleri, yayınları ve davranışlarıyla 27 Mayıs Devrimine kadar Anayasaya ve insan haklarına aykırı icraat ve siyaseti desteklemeye devam etmiş olanlar"ın Temsilciler Meclisine üye seçilmeleri yasaklanmıştı.

IMF ile 1.stand-by antlaşması. 1 yıl süreli 38 milyon dolar atlaşma yapıldı… 16 milyon dolar kullanıldı.

TBMM, bugüne kadar 3 meclis binası kullanmıştır.

• Birinci TBMM binası, 23 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılmasından, 15 Ekim 1924 tarihine kadar hizmet vermiştir.

23 Nisan 1981 tarihinde ise "Kurtuluş Savaşı Müzesi" olarak ziyarete açılmıştır.

Binanın günün ihtiyaçlarını karşılayamaması üzerine TBMM, iki yüz metre yakınında bulunan ve 1923 yılında Mimar Vedat Tek tarafından Cumhuriyet Halk Fırkası mahfeli (Genel Merkezi ve Hukuk Mektebi) olarak tasarlanan binaya taşınmıştır.

• İkinci TBMM binası, 18 Ekim 1924 tarihinden 1960 darbesine kadar hizmet vermiştir.

Bina, bodrum üzerine iki kat olarak kesme taştan inşa edilmiştir. Pencerelerde görülen kemerler, cephelerdeki çini panolar, geniş saçaklar, Osmanlı ve Selçuklu motiflerinin kullanıldığı kalemişi süslemeli ahşap tavanlar Cumhuriyet dönemi mimarisini yansıtmaktadır.

Bina 30 Ekim 1981 tarihinde "Cumhuriyet Müzesi" olarak ziyarete açılmıştır.

• Doğrudan Meclis binası olarak tasarlanan bugünkü TBMM binasının yapımına Mustafa Kemal Atatürk döneminde karar verilmiştir.

04 Aralık 1936 tarihli Riyaset Divanı (Başkanlık Divanı) Kararı ve 11 Ocak 1937 tarihli 3090 sayılı Kanunla yeni bir meclis binasının yapımına karar verilmiştir.

1960 yılında inşaatı tamamen bitirilen bugünkü TBMM binası, 6 Ocak 1961 tarihinde Kurucu Meclis toplantısıyla hizmete açılmıştır.

Açıldığı tarihte iki meclisli sisteme göre tasarlanmış olan TBMM binası, 1982 yılında tek meclis sistemine göre yeniden düzenlenmiştir.

27 Mayıs 1960 askeri darbesinden sonra kapatılan DP'nin devamı olarak kurulan muhafazakar-liberal bir partidir. İlk Genel Başkanı, Darbe döneminin Genel Kurmay Başkanı olan ve Eminsular tasfiyesinde emeki edilen Ragıp Gümüşpala, 1964 yılına kadar partiyi yönetmiştir.

Lavrensiyum elementi (103 numaralı element) Kaliforniya üniversitesinde ilk defa sentezlendi.

Türk ve Alman İş ve İşçi Bulma Kurumları arasında yapılan antlaşmaya göre, her yıl Almanya'ya çeşitli iş kollarında çalıştırılmak üzere Türk işçileri gönderilmesi kararlaştırıldı.

Türkiye demokratik özgürlükler konusunda Avrupa Konseyi'ne güvence verdi.

22 Aralık 1959 tarihli anlaşma: ZİRAİ MADDELER TİCARETİNİN ÇELİŞTİRİLMESİ VE YARDIM HAKKINDAKİ MUAD­DEL KANUNUN I. BÖLÜMÜ GEREĞİNCE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ HÜKÜMETİ ÎLE TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ ARASINDA AKDEDİLEN ZİRAİ MAHSUL FAZLALIKLARI ANLAŞMASI

Sovyetler Birliği, uzaya ilk insanı gönderdi. Vostok 1 ile uzaya giden Yuri Gagarin, uzayda 108 dakika kaldı.

İlk TBMM binası müze haline getirildi.

Yüksek Seçim Kurulu oluşturuldu.

Sierra Leone (Batı Afrika), İngiltere'den bağımsızlığını kazandı.

Anayasa, Kurucu Meclis'te oylamaya katılan 262 üyeden 260'ının oyuyla kabul edildi.

Uluslararası Af Örgütü, Londra'da kuruldu.

Yurtdışında öğrenim görmek serbest bırakıldı.

Federal Almanya'ya işçi gönderilmesinin esaslarını düzenleyen protokol imzalandı. İlk işçi kafilesi, 24 Haziran'da trenle yola çıktı.

Kuveyt, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti.

Çin'de ilk nükleer santral inşa edildi.

1961 Suriye'nin Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden ayrılması

Devlet yönetimini eline alan Şah altı noktaya dayanan Beyaz Devrimi başlatmıştır. Özellikle toprak reformuna girişilmiştir.

En genel tanımlama ile Güçler Ayrılığı ilkesine sahip olan yeni Anayasa tasarısı 27 Mayıs 1961'de yapılan Kurucu Meclis birleşik toplantısında 260 kabul ve 2 çekimser oyla kabul edildi. 157 sayılı Kanun, Anayasanın halk oylamasına sunulmasını öngörüyordu.
Halkoylaması 9 Temmuz 1961 günü yapıldı. Katılma oranı % 80'in üzerindeydi.
Geçerli oyların % 61. 5'i "Evet", % 38. 5 "Hayır" yönünde çıktı.
Yeni Anayasa 20 Temmuz 1961 tarih ve 10859 sayılı Resmî Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi.

Senato, 3 grup üyeden meydana geliyordu. 150 kişiden oluşan grup halk tarafından seçiliyordu. 15 kişi Cumhurbaşkanı tarafından atanıyordu… bunlara kontenjan senatörü denilmekteydi. Ayrıca eski cumhurbaşkanları ve milli birlik komitesi üyeleri doğal olarak ölünceye kadar üye sayılıyorlardı. Diğer üyelerin görev süreleri 6 yıldı. Seçimler 2 yılda bir yapılıyor... her seçimde senatonun üçte biri değişiyordu.

Yassıada duruşmaları, 9 ay 25 gün sonra sona erdi.

Berlin Duvarı (Almanca: Berliner Mauer), Doğu Almanya vatandaşlarının Batı Almanya'ya kaçmalarını önlemek için Doğu Alman meclisinin kararı ile 13 Ağustos 1961 yılında Berlin'de yapımına başlanan 46 km uzunluğundaki duvar.

Batı'da yıllarca "Utanç duvarı" olarak da anılan ve Batı Berlin'i abluka altına alan bu betondan sınır, 9 Kasım 1989'da Doğu Almanya'nın, isteyen vatandaşlarin Batı'ya gidebileceğini açıklamasının ardından tüm tesisleriyle birlikte yıkıldı.

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile ülkemizde akaryakıt dağıtımı alanında faaliyet gösteren California Texas Oil Corp. (CALTEX) şirketi arasında yapılan antlaşma uyarınca İstanbul'dan 80 kilometre uzaklıktaki İzmit Körfezi'nin kuzey kıyısındaki Tütünçiftlik yöresinde kurulması düşünülen rafinerinin temeli 23 Nisan 1960 tarihinde atılmış, 16 ay sonra 24 Ağustos 1961 tarihinde ise işletmeye alınmıştır. TPAO ve Caltex arasındaki 10 yıl süreli ortaklık anlaşması 12 Mart 1972'de sona ermiş ve bu tarihte Caltex'in hisse senetleri, TPAO tarafından satın alınarak rafineri tümüyle ulusal bir kuruluş haline getirilmiştir.

İPRAŞ'ın Ana Sözleşmesi 25 Ekim 1983 tarihinde yapılan Olağanüstü Genel Kurul Toplantısında TÜPRAŞ Ana Sözleşmesine dönüştürülmüş ve TÜPRAŞ'ın tescil ve ilanı 16 Kasım 1983 tarihinde tamamlanmıştır. O tarihe kadar TPAO'na bağlı olarak faaliyet gösteren İzmir ve Batman Rafinerileri ile yapımı devam eden Kırıkkale Rafinerisi TÜPRAŞ'a devredilmiştir.

1899 yılında Koçarlı'da doğan Ali Adnan Menderes, 1950 yılından itibaren 1960 darbesine kadar Başbakan olarak Türkiye Cumhuriyeti'nin yönetiminde görev aldı.

Darbe sonucunda devrilen DP'lilerin yargılanmasına dair, Millî Birlik Komitesi'nin bir kararı yoktu. Öğretim üyelerinden oluşan bir komisyonun yargılanma önerisi daha sonra kabul edildi ve Yassıada mahkemeleri kuruldu.

Yüksek Adalet Divanı Yassıada duruşmalarına 14 Ekim 1960'ta başladı. 11 ay süren yargılamalar Köpek, Bebek, Barbara gibi dava isimleri ile tarihe geçti.

Adına yargılama dense de aslında yapılan şey yargısız infazdı. Sanıkların sürekli aşağılandığı, hakarete uğradığı, azarlandığı duruşmalarda en temel hakları olan kendilerini savunmalarına da izin verilmiyordu.

Adnan Menderes itiraz ettiğinde Mahkeme Başkanı Salim Başol'un

"Sizi buraya tıkan kuvvet böyle istiyor" sözleri kayıtlara geçiyordu.

Polatkan'ın sözlü savunması ise Başol'un "Öyle şey olmaz, kısa kes, az konuş!, Sizi on beş dakikadan fazla dinleyemeyiz." sözleri ile son bulmuştu.

Menderes'in 6 Ağustos 1961 tarihli, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu'nun 26 Temmuz 1961 tarihli ve Hasan Polatkan'ın 2 Ağustos 1961 tarihli yapamadıkları son savunmaları sonradan çeşitli vesilelerle ortaya çıkacaktı.

İdama mahkum edilen Maliye Bakanı Hasan Polatkan'ın 175 sayfalık savunması yıllar sonra, dönemin Yassıada İrtibat Bürosu Müdürü albay Ömer Faruk Erus'un kasasında bulunmuştu.

Kararın en başından belli olduğu davada, 15 Eylül 1961 tarihinde mahkemenin "idam" kararı açıklandı.

THY'nin Adana-Ankara seferini yapan Fokker F27 tipi Tay adlı uçağı, Etimesgut Havaalanı yakınlarında Karanlıktepe'ye çarparak düştü, 28 kişi öldü.

Millet Meclisi ve Senato seçimleri.

15 Ekim 1961 tarihinde Demokrat Parti'nin devamı niteliğindeki Adalet Partisi, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi ve Yeni Türkiye Partisi oyların % 62'sini alarak 277 milletvekili çıkardı. Buna karşı Cumhuriyet Halk Partisi 173 milletvekili çıkarabildi.

Bu sonuçlar "Menderes'in seçim zaferi" olarak nitelendirildi ve İnönü güdümünde ki Ordu, bu başarısızlıktan çok rahatsız oldu.

Ordu içinde Milli Birlik Komitesi kadar etkili olmaya başlayan cuntalardan birisi olan Silahlı Kuvvetler Birliği, seçimlerin milli iradeyi tam olarak yansıtmadığını ve yeni bir darbenin gerektiğini savunmaya başladı ve "seçim sonuçlarını feshederek, iktidarı, milletin hakiki ve ehliyetli mümessillerine tevdi edeceğini" beyan eden, "Zabıt Varakası" başlıklı bir ültimatom hazırlayıp zamanın Genelkurmay Başkanı Orgeneral Cevdet Sunay'a verdiler.

Cevdet Sunay da "Genişletilmiş Komuta Konseyi" adını verdiği ama kanunlarda ve yönetmeliklerde yeri olmayan bir generaller grubunu toplayarak 21 Ekim ültimatomunu daha ılımlı hale getirip parti başkanlarına gönderdi.

22 Ekim'de Milli Birlik Komitesi'nin Ankara kanadından bir cunta da, aynı içerikteki "Mürted Protokolü"nü imzaladı. Fakat Silahlı Kuvvetler Birliği onursal başkanı durumunda bulunan Cevdet Sunay'ın müdahalesiyle protokoller askıya alındı ve siyasi parti liderleriyle pazarlık edilerek uzlaşma yoluna gidildi.

24 Ekim'de Çankaya Köşkünde Adalet Partisi Başkanı Ragıp Gümüşpala, Yeni Türkiye Partisi Başkanı Ekrem Alican, Cumhuriyet Halk Partisi Başkanı İsmet İnönü, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi Başkanı Osman Bölükbaşı, Cevdet Sunay, Cemal Gürsel ve kuvvet komutanlarının önünde, TBMM'nin açılışını güvence altına alan bir protokol/taahhütname siyasi parti liderlerine imzalattırıldı.

Siyasi parti liderlerine imzalatılan protokolün ilk maddesi:
"Partiler, cumhurbaşkanlığı için namzet göstermeyecekler. Gürsel'e oy verilmesi için elden gelen gayreti gruplarında sarf edeceklerdir. "
şeklindeydi. Ayrıca,
• Yassıada mahkumlarına af çıkarılmayacağı,
• Emekli İnkılap Subaylar Derneğine bağlı subayların orduya geri alınmayacağı ve • kurulacak hükümetin İsmet İnönü başkanlığında olacağı
garanti altına alındı. Bu garantilerin alınmasından sonra, 1961 seçimlerinde oluşan meclisin toplanmasına izin verildi.

Askeri Darbe'nin ardından yapılan genel seçimlerle göreve başlayan 12. dönem TBMM'nin 25 Ekim 1961 tarihli toplantısında Cumhurbaşkanı seçimi yapıldı.
Cumhurbaşkanlığına aday olan Ali Fuat Başgil, MBK üyeleri tarafından ölümle tehdit edilerek çekilmesi sağlandı. Başgil, senatörlükten de istifa ederek Ankara'dan temelli ayrıldı. Askeri darbe rejimi altında Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olma düşüncesi, bir siyasetçiye memleket terkettiriyordu.

16 Haziran 1961 günü 20 kişilik mühendis kadrosuna ilk defa duyurularak çalışmalarına başlanılan ve motoru da dahil olmak üzere tamamen yerli olarak üretilen Devrim Otomobilleri, 29 Ekim günü Hipodromda yapılan geçit resmine katıldı.

Aynı gün Cemal Gürsel, bir başka Devrim Otomobili ile Anıtkabir ziyaretine gitti.

Eskişehir Demiryolu Farikalarında 4 adet otomobil üretilmesi için planlanan ve 129 günde tamamlanan proje için 1.400.000.TL ödenek ayrıldı.

Aynı yıl, "at neslinin ıslahı" faaliyetleri için 25.000.000.TL ödenek çıkarılmıştı.

Başarıya ulaşan bu proje, Türkiye için gerçek bir Devrim olduğu halde, mandacı ziyniyetin bürokratik engellemelerinden ötürü devam ettirilmedi.

(d.1889-ö.1962). fizikçi

THY'ye ait Ankara-Adana seferini yapan Fokker F27 tipi Kop uçağı, Toroslar'a çakıldı. 8'i yolcu, 3'ü mürettebat olmak üzere toplam 11 kişi öldü.

IMF ile 2.stand-by antlaşması. 1 yıl süreli 31 milyon dolar atlaşma yapıldı… 15 milyon dolar kullanıldı.

Yüksek Hakimler Kurulu'nun kurulmasına karar verildi.

Anayasa Mahkemesi kuruldu.

22-23 Şubatçıların affı. Asker kişiler tarafından 22-23 Şubat 1962 darbe kalkışması dolayısıyla ve daha önce bu olaylara esas oluşturacak kovuşturmalara ilişkin af.

Birleşmiş Milletler'de yapılan görüşmeler doğrultusunda Ruanda ve Burundi'yi ayrı devletler olarak bağımsızlığa bırakılmasını kararlaştırıldı.

Cezayir, Fransa'dan bağımsızlığını ilan etti.

1962 Fransa'da halkoyu yoklamasının Cezayir'e bağımsızlıktan yana sonuç verdi.

ABD'de ilk TV uydusu olan TELSTAR uzaya fırlatıldı. Bu uyduyla kıtalar arası telefon konuşmaları, telefaks, teleks haberleşmeleri ve TV, radyo yayınları yapılması mümkün hale geldi.

Atlantik ötesine ilk kez uydu aracılığıyla televizyon yayını gerçekleştirildi.

Jamaika bağımsızlığını kazandı.

İstanbul Teknik Üniversite'sinde Makine Mühendisliği akademisyeni olan Divarcı, Bandırma Havacılık ve Uzay Araştırma Derneği (HUZAD) bünyesine katıldıktan sonra;
Marmara - 1, 30 Ağustos 1962'de Bandırma'da havalandı ve Türk uzay tarihinde bir ilke imza attı. Roket, Yaklaşık 900 metreye yükseldi.
Bu fırlatmadan 4 gün sonra, 3 Eylül'de yapılan yeni deneme ise daha büyük bir başarıya imza attı. Marmara - 2'nin yaklaşık 15 kilometre yol aldı ve başlığı Fener Adası'na paraşütle iniş yaptı.
Marmara - 4 ise 5.415 metreyi aşan bir yüksekliğe ulaştı.

Demokrat Partililerin (DP) affı. Anayasayı ihlal suçundan Yüksek Adalet Divanınca mahkûm edilenlerin cezalarının kısmen affı hakkında kanun.

Küba bunalımı dahilinde Sovyetler Birliği'nin ABD'den Küba'daki füzelerine karşılık Türkiye'deki Jüpiter füzelerinin sökülmesini ister, ABD bu isteğe olumlu yanıt verir.

1963 yılında yapılan büyük çaplı ekonomik ve sosyal reformlar BEYAZ DEVRİM olarak anılmıştır.

1925-1979 arası yıllarda Pehlevi Hanedanı İran'da hüküm sürmüştü. Şah, şii mollaların kendisine karşı başlattıkları muhalif hareketlere karşı, 1963 yılının ilk günlerinde kamuoyuna açıkladığı altı maddelik bir planı "Beyaz Devrim" etiketiyle tanıttı.

ABD'nin desteklediği plan, kapsamlı bir toprak reformunun yanında, kadınların sosyal hayata daha fazla katılımını, özelleştirilmenin yaygınlaştırılmasını ve yabancı yatırımların teşvik edilmesini öngörüyordu. Elbette tüm bunlar, Şah'ın iktidarının sağlamlaştırılması ve ulema sınıfının gücünün kırılmasına hedefine matuf adımlardı.

İran'da reformlara karşı dini muhalefet başladı.

Humeynî, ulemanın önemli temsilcilerini Kum'da topladı ve hepsinin onayını aldıktan sonra, 22 Ocak 1963 günü oldukça sert bir bildiri yayımlayarak Şah'ın politikalarını açıkça kınadı.

Ardından, 21 Mart günü düzenlenecek Nevruz kutlamalarının da hükümeti protesto için iptalini sağlayan Humeynî, 3 Haziran'da yaptığı bir konuşmada, Şah'la Yezîd arasında paralellik kurarak, "ABD ve İsrail yanlısı" mevcut politikalar değiştirilmediği takdirde, İran halkının günün birinde Şah'a elveda demekten mutlu olacağını duyurdu.

Middle East Airlines'a ait Vickers Viscount tipi yolcu uçağı Ankara üzerinde, Türk Hava Kuvvetlerine ait C-47 Skytrain askeri yolcu uçağıyla çarpıştı. İki uçaktaki toplam 17 personel ile uçaklar Ulus'a düştü ve olayda 87 kişi hayatını kaybetti.

IMF ile 3.stand-by antlaşması. 1 yıl süreli 22 milyon dolar atlaşma yapıldı… tamamı kullanıldı.

23 Şubat 1963'te çıkarılan bir başka genel af yasasıyla; beş yılı geçmeyen hapis cezaları için af getirildi, değişik oranlarda ceza indirimi sağlandı ve bazı suç ve cezalar kapsam dışında tutuldu. 3 Ağustos 1966'daki genel af yasasıyla da benzeri doğrultuda düzenlemeler öngören af ve ceza indirimi getirildi.

23 Şubat 1962 tarihindeki ilk darbe girişiminden sonra affedilerek emekli edilen Aydemir, 21 Mayıs 1963 tarihinde tekrar, darbe girişiminde bulundu. Ekonomi ve medya çevrelerinden verilen destekle başladığı bu ikinci kalkışmada 8 kişi öldü 26 kişi yaralandı. Ölenlerden ikisi harbiye öğrencisiydi.

20-21 Mayıs olayları üzerine İstanbul, Ankara ve İzmir'de 21 Mayıs 1963 ile 20 Temmuz 1964 tarihleri arasında sıkıyönetim ilan edilmiştir.

22 Şubat 1962 ve 21 Mayıs 1963 tarihlerinde iki kez darbe teşebbüsünde bulunan Kara Harp Okulu eski Komutanı Talat Aydemir, 5 Temmuz 1964 tarihinde; Süvari Birliği Komutanı Fethi Gürcan 27 Haziran 1964 tarihinde idam edildiler.

32 Afrika ülkesi bir araya gelerek Afrika Birliği Örgütü'nü kurdu. 9 Temmuz 2002'den itibaren Afrika Birliği adını aldı.

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) kuruldu.

Millî korunma affı.

Büyük Britanya Malta'ya 1964'te bağımsızlığını vermeyi kabul etti.

ABD, Birleşik Krallık ve SSCB, nükleer denemelerin durdurulması konusunda yaptıkları antlaşmayı Kremlin'de imzaladılar.

Çatalhöyük'te milattan önce 8000'de yapılmış buluntulara rastlandığı açıklandı.

2 Temmuz 1964'te dönemin ABD başkanı Lyndon Johnson tarafından imzalanarak yürürlüğe giren yasa ile, ırkçı ayrımcılık yasa dışı kılınmıştır.
Bu yasanın çıkması ve bu hakların kazanılmasında kuşkusuz en büyük paylardan biri de Amerikan medeni haklar hareketinin önderi Martin Luther King'e aittir. King'in bu konu hakkında 28 Ağustos 1963'te düzenlenen İş ve Özgürlük İçin Washington'a Yürüyüş eyleminde yaptığı "Bir Hayalim Var" konuşması çok ses getirmiş ve tarihteki önemli söylevler arasına girmiştir.

AET Bakanlar Konseyi, Türkiye'nin yapmış olduğu başvuruyu kabul ederek üyelik koşulları gerçekleşinceye kadar geçerli olacak bir ortaklık anlaşması imzalanmasını önermiştir. Söz konusu Anlaşma 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanmış ve 1 Aralık 1964 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Ankara Anlaşması, Türkiye ile Avrupa Birliği ilişkilerinin hukuki temelini oluşturmaktadır. Anlaşma'ya imza atan dönemin Başbakanı İsmet İnönü, Avrupa Birliği'ni, "Beşeriyet tarihi boyunca insan zekâsının vücuda getirdiği en cesur eser" olarak tanımlamıştır.

Türkiye-AET ortaklık ilişkisinin nihai hedefi Türkiye'nin Topluluğa tam üyeliğidir. Ankara Anlaşması, Türkiye'nin AET'ye entegrasyonu için hazırlık dönemi, geçiş dönemi ve nihai dönem olmak üzere üç devre öngörmüştür.

Zamanın Cumhurbaşkanı Makarios, Zürih-Londra Andlaşmalarının Kıbrıslı Türklere adil olanın ötesinde haklar verdiğini ve 1960 Anayasasının işlemez olduğunu öne sürmeye başlamış ve 30 Kasım 1963'te anayasanın tadili için, Türk Cumhurbaşkanı Yardımcısının veto hakkının kaldırılmasını da içeren 13 maddelik önerilerini Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dr.Küçük'e iletmiştir. Bu öneriler, 16 Aralık 1963'te Kıbrıs Türk tarafı ve Türkiye tarafından reddedilmiştir.

Kıbrıs Rum tarafı 21 Aralık 1963 tarihinde Kıbrıs Türk toplumuna karşı kapsamlı ve sistematik saldırılara geçmiştir. Kıbrıslı Türkler devlet kurumlarından uzaklaştırılmıştır. Kıbrıs Türk tarihine "Kanlı Noel" adıyla geçen bu kampanya önceden hazırlanmış olan "Akritas Planı"na dayandırılmıştır. Türklerin imhası veya Ada'dan atılmasını öngören Akritas Planı, basit bir örgütün eylem planı olmayıp, Rum yetkililerce hazırlanan bir etnik temizlik girişimidir. Akritas planının uygulanması sonucunda, 30.000 Kıbrıslı Türk 103 köyü terk etmek zorunda kalmıştır. Kıbrıs Türk nüfusu yerlerini terk etmek zorunda kalmış, ada yüzölçümünün %3'üne tekabül eden, adada denize çıkışı olmayan ve sürekli kuşatma altında tutulan küçük bölgelere sığınmıştır.

Dolayısıyla, "Kıbrıs Cumhuriyeti," Kıbrıslı Rumların 1963 yılında tek taraflı olarak güç kullanımıyla anayasayı feshetmelerinden sonra ortadan kalkmıştır.

Kıbrıs'ta, 21 Aralık 1963 sabahı başlatılan toplumlararası çatışmaların ada sathına yayılmasından ve Rumların devlet gücünü kullanarak Kıbrıslı Türklere SOYKIRIM uygulamaya başlamasından sonra Kıbrıs'ta yaşanan çatışmaların artması ve Rum tarafının silahlanma kararı alması üzerine 2 Haziran 1964 tarihinde Türkiye hükümeti Kıbrıs'a çıkarma yapma kararını açıkladı ve gerekli hazırlıklara başladı.

21 Aralık 1963 günü yaşanan "Kanlı Noel" ile Türklere karşı Soykırıma başladılar. Türk uçakları 25–26 Aralık 1963'de Kıbrıs semalarında uyarı uçuşlarını gerçekleştirdi.

26 Aralık 1963'de Lefkoşa, tarihinde ilk kez "Yeşil Hat" ile İngilizler tarafından ikiye bölündü. Durumun ciddiyetini anlayan BM Güvenlik Konseyi, 4 Mart 1964 tarihinde Kıbrıs'ta Barış Gücü görevlendirmek zorunda kaldı.

Tibet'e özerklik verildi.

IBM şirketi ilk kelime-işlemciyi üretti.

THY'ye ait Douglas DC-3 tipi Eti adlı uçağı, Ankara yakınlarında düştü. 3 mürettebat yaşamını kaybetti.

IMF ile 4.stand-by antlaşması. 1 yıl süreli 22 milyon dolar atlaşma yapıldı… 19 milyon dolar kullanıldı.

1930 anlaşmasına göre Yunanlılar bazı ve vergi ve rüsumdan muaf idi.

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT), özel yasayla özerk bir kamu tüzel kişiliğine sahip olarak kuruldu.

İstanbul Teknik Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi dışında, üniversite ve yüksek okullara girişte merkezi sınav sistemi getirildi.

İstanbul'da halk ve gençlik gösterilerinde "Yankee Go Home" sloganları atıldı.

Demokratik, laik ve ulusal bir Filistin devleti kurmayı amaçlayan ve çeşitli ulusal örgütleri bir araya getiren Filistin Kurtuluş Örgütü kuruldu. Yaser Arafat, 3 Şubat 1968'de örgütün başına geçti.

1963-1964 Kıbrıs bunalımı sırasında, Türkiye'nin Kıbrıs'a müdahale planları sırasında, ABD Başkanı Johnson, Başbakan İnönü'ye uyarıcı ve tehditkar nitelikte bir mektup gönderdi.

Mektup uzun bir süre açıklanmadı ve saklandı. İnönü'den sonra göreve gelen Süleyman Demirel de mektubun açıklanmasına izin vermedi. Ancak bir buçuk yıl sonra, 13 Ocak 1966 tarihinde Hürriyet gazetesi mektubun tam metnini manşetten verdi.

1947 yılında ki Truman ve Marshall planlarından sonra Türkiye, ABD savaş uçakları kullanmaya başlamıştı. Türkiye'deki uçak yapımı dahil tüm askeri araç gereç ve silah üreten tesislerin kapatılması şartı getirilmişti. 6 Ekim 1926'da Atatürk tarafından Kayseri'de kurulan uçak fabrikası 1952'de, uçak motoru imal fabrikası da 1954'te kapatılmış. Amerikan uçakları Türkiye'ye gelmeye başladıklarında, Türk yapımı ve İkinci Dünya Savaşı döneminde tahıl, hammadde ve ham maden karşılığında Almanya'dan gönderilen tüm mevcut uçaklar da o zamanki adı Kayseri Askeri Havalimanı olan, günümüz Kayseri Hava İkmal Bakım Merkez Komutanlığı arazisi içine gömülmüştü. Bu nedenle de Kıbrıs olaylarının başladığı 1963'te Türk Hava Kuvvetleri'nin bütün gücü de sadece ABD yapımı uçaklardan oluşmaktaydı.

Söz konusu mektup ve tehditlerin ardından İnönü, Kıbrıs'a müdahale planından ve düşüncesinden vazgeçti.

Dönemin gazetelerinden Cumhuriyet "Johnson, İnönü'yü Washington'a davet etti" ve Milliyet de "İnönü ABD'ye davet olundu" manşetleri ile mektubun gelişini Türk kamuoyuna duyurdular.

Cumhuriyet Senatosu C Grubu yenileme seçimi.

Vietnam'da Amerikan askeri etkinliklerinin başladı.

Malawi, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti.

İşçi Sigortalar Kurumu, SSK'ya dönüştürüldü. (17.7.1964 tarihli ve 506 sayılı kanun).

Türkiye, İran, Pakistan arasında Kalkınma İçin Bölgesel İşbirliği Örgütü (RCD) kuruldu.

Belçika Kongosu'nun adı Demokratik Kongo Cumhuriyeti olarak değiştirildi.

8–9 Ağustos 1964 tarihinde Rumlar tarafından Erenköy saldırısı yapıldı. Ada Türkleri bu baskına direndiler. Bu sırada Hükümetin düşmesi sebebiyle Türkiye'deki siyasi istikrarsızlıktan da yararlanan Makarios Yönetimindeki Rumlar, Boğaziçi ve Geçitkale'ye saldırdılar.

Kıbrıs'a düzenlenen harekat sırasında uçağı isabet alan pilot yüzbaşı Cengiz Topel, Rum kesimindeki hastanede hayatını kaybetti. Türk Hava Kuvvetleri'nin Kıbrıs'taki ilk şehit pilotudur.

12 Ağustos günü Türkiye, BM Güvenlik Konseyi'nin çağrısı üzerine Kıbrıs üzerindeki askeri uçuşlara son verdi. Konsey, adada iki toplum arasında, Barış Gücü'nün tampon bölge oluşturmasını kararlaştırdı.

6 Ekim 1964 tarihinde Balıkesir'in Manyas ilçesinde oluşan deprem 6.6 büyüklüğünde gerçekleşti. Manyas ve köylerinde 23 kişi öldü, birçok kişide yaralandı. 5.523'ü ağır olmak üzere toplam 10.048 yapı hasar gördü.

Siyasete 1962 yılında Adalet Partisi (AP) İdare Kurulu üyesi olarak başlayan Demirel, iki yıl içinde, 28 Kasım 1964'te genel başkanlığa seçildi.

Kurulmasını sağladığı ve Şubat-Ekim 1965 aylarında görev yapan koalisyon hükumetinde Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı olarak görev alan Demirel, 10 Ekim 1965'te gerçekleştirilen seçimlerde ilk kez milletvekili oldu.

AET Bakanlar Konseyi, Türkiye'nin yapmış olduğu üyelik başvurusunu kabul ederek üyelik koşulları gerçekleşinceye kadar geçerli olacak bir ortaklık anlaşması imzalanmasını önermiştir. Söz konusu Anlaşma 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanmış ve 1 Aralık 1964 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Ankara Anlaşması, Türkiye ile Avrupa Birliği ilişkilerinin hukuki temelini oluşturmaktadır.

Arno PENZIAS ve Robert WILSON kozmik mikrodalga ışımasını keşfetti.

Gebeliği önleyici araçların satış ve dağıtımının serbest bırakılmasını ve tıbbi zorunluluk halinde kürtaj hakkı tanınmasını düzenleyen Nüfus Planlaması Hakkında Kanun çıkarıldı.

IMF ile 5.stand-by antlaşması. 1 yıl süreli 22 milyon dolar atlaşma yapıldı.

Malcolm X (Malik El Şahbaz), New York'ta uğradığı bir suikast sonucu öldürüldü.

ABD, Vietnam'a 3 bin 500 deniz piyadesi göndererek sıcak savaşa girdi.

Petrokimya sektörünün Türkiye'de kurulması ve gelişmesine öncülük etmesi amacıyla 3 Nisan 1965 tarihinde bir kamu kuruluşu olarak Petkim kurulmuş ve Pektim, ilk kompleks olan Yarımca Petrokimya'yı 1970 yılında devreye almıştır. Hızla artan yurtiçi talep nedeniyle Yarımca kompleksinde bulunan fabrikaların kapasiteleri yüzde yüze varan oranlarda artırılmasına rağmen artış, hızla artmaya devam eden yurtiçi talep karşısında yetersiz kalmıştır. III. Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminde Petkim'in ikinci kompleksi Aliağa'da kurulmuş ve 1985 yılında işletmeye alınmıştır.

Demokrat Partililerin (DP) affına ilişkin kanuna ek.

Brüksel Antlaşması ya da Füzyon Antlaşması ya da Birleşme Antlaşması, 8 Nisan 1965 tarihinde Belçika'nın Brüksel kentinde imzalanan ve o dönemin üç Avrupa topluluğu olan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu'nu tek çatı altında birleştiren antlaşmadır.

Sözde 1915 olaylarının 50. yıldönümü münasebetiyle Erivan'da gösteri düzenlendi.

Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye'de bir demir çelik fabrikası yapımına karar verilir ve Karadeniz Ereğli uygun yer olarak belirlenir. Ancak, Ereğli'yi askeri açıdan savunmanın zor olacağı düşünülerek tesisin Karabük'e kurulması genel kabul görür. 28 Şubat 1960 tarihinde kabul edilen kanunla, Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. (ERDEMİR) adı altında bir anonim şirket kurulması için Bakanlar Kurulu'na yetki verilir. Bakanlar Kurulu bu yetkiye dayanarak 21 Nisan 1960'da 4-12975 sayılı kararname ile şirketin kurulmasını kararlaştırır ve 1 Mayıs 1960 tarihinde şirketin kurulması resmen tescil edilir. Haziran 1961'de ilk hafriyat çalışmaları başlatılır, inşaat ve montajlar 42 aylık bir süre içinde tamamlanarak 15 Mayıs 1965 tarihinde tesisler işletmeye açılır.

Fransa ve İtalya'yı birbirine bağlayan "Mont Blanc Tüneli" açıldı.

Milli Emniyet Hizmeti (MEH) Teşkilatı 19 Aralık 1926 tarihli kararnameyle Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'in imzasıyla kurulmuş ve 21 Aralık 1926 tarihli ve yine Atatürk'ün imzalamış olduğu bir kararnameyle MEH Teşkilatı Başkanlığı'na Kurma Yarbay Şükrü Ali Bey getirilmiştir.

Devletin millî güvenlik politikasının hazırlanmasıyla ilgili her konuda istihbaratın tek elde toplanabilmesi amacıyla, 22 Temmuz 1965 tarihinde TBMM tarafından kabul edilmiş olan 644 sayılı Kanun ile kuruluşun adı Millî İstihbarat Teşkilâtı (MİT) olarak değiştirilmiştir.

Yapılan Genel Kurulda Alparslan Türkeş Cumhuriyetçi Milli Köylü Partisi Genel Başkanı seçildi.

Singapur, Malezya'dan ayrılarak bağımsızlığını kazandı.